Financieel goed jaar
De afgelopen periode hebben de Countus-adviseurs samen met hun klanten de Countus Signaalanalyse (CSA) Akkerbouw van oogst 2023 doorgenomen. Financieel gezien was het voor veel akkerbouwers een goed jaar, met sterke saldo’s voor (poot)aardappelen, uien, suikerbieten en peen. Uiteraard met de kanttekening dat de producten goed geoogst en van hoge kwaliteit moesten zijn.
Hoewel de oogst van 2024 beter verliep, lijkt het beeld (met uitzondering van (poot)aardappelen) echter te veranderen. De gemiddelde prijzen voor suikerbieten, peen en uien staan onder druk.
Stijgende kostprijzen
Tijdens de gesprekken werd ook de ontwikkeling van de kostprijs uitgebreid besproken. Wat opviel, is dat de kostprijs de afgelopen 2 jaar aanzienlijk is gestegen. Als we de cijfers naast elkaar leggen, zien we een stijging van ongeveer 25% over 2022 en 2023. Deze stijging werd niet direct als problematisch ervaren door de goede saldo’s van afgelopen jaren.
Toch blijft het belangrijk om hier aandacht aan te besteden, want de kostprijs is een mede bepalende factor voor de financiële gezondheid van een bedrijf. Het is natuurlijk bekend dat het resultaat niet bepaald wordt door de kostprijs, maar door de opbrengst in kilogram per hectare en de prijs per kilogram van een gewas. Let op: ook voor jouw bedrijf zijn de kosten gestegen.
Kostenstijging per kostengroep
Onderstaande tabel laat de procentuele stijging van de kostprijs per kostengroep zien. De cijfers zijn geanalyseerd vanuit de Countus Signaalanalyse Benchmark. Hierbij is gekeken naar een groep die al meer dan 10 jaar meedoet. De gegevens zijn verdeeld over consumptie- en pootaardappeltelers en geven de periode 2014 tot 2023 weer.
| Soort kengetal | 2014 | 2015 | 2016 | 2017 | 2018 | 2019 | 2020 | 2021 | 2022 | 2023 |
| Toegerekende kosten | 4,51% | 1,78% | -0,23% | 1,11% | 1,37% | 6,40% | 0,89% | -1,72% | 13,83% | 10,88% |
| Bewerkingskosten | 1,41% | 4,24% | 3,35% | 1,20% | 8,64% | -1,22% | 8,13% | -3,82% | 20,80% | 5,56% |
| Vaste lasten | 0,11% | 3,88% | -2,70% | 4,70% | 4,28% | 0,29% | 2,63% | 8,17% | 10,97% | 11,95% |
| Pacht/rente/lease | -0,94% | 1,72% | -5,83% | -7,30% | -2,40% | -0,62% | 1,86% | -0,54% | 9,31% | 13,30% |
| Totale kosten | 1,58% | 2,78% | -0,88% | -0,35% | 3,28% | 1,51% | 3,70% | -0,80% | 14,79% | 9,65% |
Uit de cijfers van de CSA blijkt dat de kosten van 2014 tot en met 2021 slechts beperkt is gestegen. De oogstjaren 2022 en 2023 lieten echter een forse stijging zien, een trend die naar verwachting in 2024 zal aanhouden. Opvallend is dat de stijging gelijkmatig verdeeld is over de verschillende kostensoorten.
De impact van hogere kosten
In financieel goede jaren maak je vaak extra kosten, bijvoorbeeld voor onderhoud aan machines en onroerend goed. Daar kun je op sturen. Maar een groot deel van de kosten, zoals rentelasten en de sterk gestegen pachtkosten, ligt buiten directe invloed. Dit leidt tot 2 belangrijke conclusies:
- Het referentiekader voor kostprijzen moet worden bijgesteld. Als je enkele jaren geleden rekende met een kostprijs van € 0,12 per kilogram voor gele uien, moet je nu, door de kostenstijging, uitgaan van € 0,162 per kilogram (zonder winstmarge). Met de huidige marktprijzen betekent dit dat je weinig tot geen winst maakt op gele uien. Dit geldt niet alleen voor uien, maar ook voor andere gewassen.
- Hogere kostprijzen verhogen de risico’s. Een tegenvaller in de teelt of verkoop weegt zwaarder bij een hogere kostprijs. Dit heeft direct impact op het financiële resultaat, waardoor een doordachte afzetstrategie steeds belangrijker wordt.
Om financieel gezond te blijven, is inzicht in de kostprijs cruciaal. Zo blijft de zon ook bij jou schijnen, zonder dat een donkere financiële wolk onverwacht roet in het eten gooit. Ik wens iedereen een succesvol groeiseizoen 2025 toe.
Meer weten?
Wil je sparren over jouw toekomst in de akkerbouw? Neem dan contact op met Hessel Kingma. Hij denkt graag met je mee.
