Wat is een schijnzelfstandige?
Het aantal zelfstandigen in Nederland stijgt al jaren. Onder deze zelfstandigen bevinden zich echte ondernemers met bijvoorbeeld meerdere opdrachtgevers, een eigen KVK-nummer en een uurtarief waarvoor risico’s als arbeidsongeschiktheid kunnen worden afgedekt. Onder deze zelfstandigen bevinden zich ook personen waarbij onduidelijk is of zij onbedoeld eigenlijk werknemers zijn. Bijvoorbeeld omdat de zelfstandige exact hetzelfde werk doet als werknemers van de opdrachtgever, onder exact dezelfde omstandigheden.
Het meest kenmerkende verschil tussen een zelfstandige en een werknemer is het gezag. Dit is afwezig bij de verhouding tussen de zelfstandige en de opdrachtgever, maar aanwezig bij de verhouding tussen de werknemer en de werkgever. Of er sprake is van een gezagsverhouding, hangt af van allerlei factoren. Dit vormt een groot grijs gebied. In dit grijze gebied rond de scheidingslijn tussen zelfstandigen en werknemers bevinden zich de schijnzelfstandigen.
Wat is het risico van werken met een schijnzelfstandige?
Aan het werken met een schijnzelfstandige kleven risico’s. Zo kan de Belastingdienst als handhaver boetes en naheffingen opleggen als wordt vastgesteld dat een zelfstandige in werkelijkheid een werknemer is. De boetes kunnen zowel worden opgelegd aan de werkgever als de zelfstandige.
Verder kan door het werknemerschap sprake zijn van een verplichte aansluiting bij een pensioenfonds. Het pensioenfonds kan vervolgens aanspraak maken op de onbetaalde premiebetalingen. In sommige situaties zelfs met betrekking tot onbetaalde premies over de voorgaande 20 jaren.
Tot slot kan een schijnzelfstandige in sommige situaties maar al te graag de arbeidsrechtelijke bescherming willen inroepen. Bijvoorbeeld als de zelfstandige ziek wordt en loondoorbetaling wil. Of als de opdracht eindigt en de schijnzelfstandige ontslagbescherming inroept.
Huidig: Wet DBA
De problematiek rondom schijnzelfstandigen is niet nieuw. In 2016 is de Wet deregulering beoordeling arbeidsrelatie (Wet DBA) ingevoerd. Opdrachtgevers zijn samen met de zelfstandigen verantwoordelijk voor de beoordeling van hun relatie. Hiervoor kunnen zij modelovereenkomsten gebruiken die de Belastingdienst ter beschikking stelt.
Maar als gevolg van rechtspraak heeft de Belastingdienst zijn goedkeuring al ingetrokken voor de modelovereenkomsten gebaseerd op vrije vervanging. De Wet DBA bereikte niet de beoogde verduidelijking in de werkrelaties.
Wet verduidelijking beoordeling arbeidsrelaties en rechtsvermoeden
In 2023 heeft het demissionair kabinet een nieuwe wet voorgelegd. Het gaat om de Wet verduidelijking beoordeling arbeidsrelaties en rechtsvermoeden. Deze wet is onderdeel van een breder pakket om de arbeidsmarkt te hervormen. Het doel van deze nieuwe wet is opnieuw om de regels rondom werken met een zelfstandige of een werknemer te verduidelijken. Zo introduceert het demissionaire kabinet nieuwe criteria ter beoordeling van de arbeidsrelatie.
Daarnaast introduceert het demissionaire kabinet een rechtsvermoeden. Als het uurtarief van de arbeidskracht lager is dan € 32,24, dan wordt vermoed dat er een arbeidsovereenkomst bestaat. Tot 10 november 2023 kon iedereen reageren op het wetsvoorstel door middel van een internetconsultatie. Nu de internetconsultatie is gesloten, worden de reacties bekeken. Of demissionair minister Van Gennip het wetsvoorstel aanpast naar aanleiding van de reacties, is nog niet bekend.
Komen de overeenkomsten nog overeen met de praktijk?
Om voor te sorteren op de nieuwe wetgeving is het aan te raden om de zelfstandigen met wie je werkt onder de loep te nemen. Wat is afgesproken in de overeenkomst en komt dit nog overeen met de praktijk? Wijzen de omstandigheden nog wel in de richting van een zelfstandige of is er inmiddels sprake van een werknemer? En hoe kun je de arbeidsrelatie zo inrichten dat je de minste risico’s loopt?
Meer weten?
Meer weten over hoe je het beste om kunt gaan met schijnzelfstandigen en de aankomende wetgeving? Onze specialisten helpen je graag. Neem gerust contact op met Sanne van Dam of Ingrid Andringa.