Wat zijn de regels?
De fosfaatrechten zijn toegekend op basis van het aantal dieren dat op 2 juli 2015 op je bedrijf aanwezig was en de hoeveelheid melk die ze produceren. Heb je een (gedeeltelijk) pachtbedrijf? Dan zou een deel van de fosfaatrechten aan het einde van de pachtovereenkomst ook toebehoren aan de verpachter. De stelling van verpachters is namelijk dat zonder de verpachte grond en/of de gebouwen het fosfaatrecht niet tot stand was gekomen.
Maar in welke situaties heeft een verpachter dan aanspraak? Hiervoor geldt dat de verpachter langdurig bedrijfsmiddelen aan de pachter ter beschikking moet hebben gesteld die voor het bedrijf van de pachter van overwegend belang zijn om zijn bedrijf te kunnen exploiteren. Hieraan wordt voldaan als:
- Er op 2 juli 2015 sprake was van een reguliere pachtovereenkomst van een hoeve, los land van minimaal 15 hectare of van een gebouw
- Of als er op 2 juli sprake was van een geliberaliseerde pachtovereenkomst die bij aanvang was aangegaan voor 12 jaar of langer
De vervolgvraag is dan: hoe groot is die aanspraak van de verpachter? De verpachter heeft in beginsel recht op de helft van de fosfaatrechten als sprake is van een volledig hoevepachtbedrijf zonder andere grond. Hoevepacht is pacht van een gebouw én grond.
Als sprake is van zowel eigendom als pacht of slechts van reguliere pacht van los land of een gebouw, dan worden de fosfaatrechten voor 50% toegerekend aan de gebouwen en voor 50% aan de grond en naar verhouding toegerekend aan het gepachte.
Rekenvoorbeeld
We verduidelijken het graag met een rekenvoorbeeld. Stel, een bedrijf heeft 1.000 kilo fosfaat. Dan geldt hiervoor het volgende:
- Situatie: alle grond en alle gebouwen worden gepacht.
50% van de fosfaatrechten is voor de pachter, de andere 50% is voor de verpachter. Beiden hebben dus 500 kilo fosfaat.
- Situatie: het gebouw is eigendom van pachter. Het land wordt gepacht.
50% wordt toegekend aan het gebouw. Het gebouw is eigendom van de pachter, dus 500 kilo fosfaat is voor hem. Het land wordt gepacht, dus de overige 500 kilo fosfaat wordt verdeeld over de pachter en verpachter. De pachter heeft in totaal dus 750 kilo fosfaat, de verpachter 250 kilo.
- Situatie: het gebouw is eigendom van de pachter. Daarnaast heeft hij de helft van de grond in eigendom. De rest wordt gepacht.
Ook in dit geval heeft de pachter 500 kilo fosfaat aangezien de gebouwen zijn eigendom zijn. Ook de helft van het land is in eigendom van de pachter. Dus van de overige 500 kilo is 250 kilo voor de pachter. De overige 250 wordt verdeeld over de pachter en de verpachter. De pachter heeft in totaal dus 875 kilo fosfaat, de verpachter 125 kilo.
Let op: de verpachter kan pas aanspraak maken op de fosfaatrechten aan het einde van de pachtovereenkomst.
Nieuwe uitspraken
Maar wat nu als de pachter tussentijds (dus zonder dat de pachtovereenkomst eindigt) fosfaatrechten verkoopt? Kan de verpachter dan fosfaatrechten claimen of kan hij wat ondernemen? Het pachthof heeft hierover geoordeeld in lijn van de rechtspraak omtrent het melkquotum en pacht. Het Gerechtshof (ECLI:NL:GHARL:2020:8518) heeft vastgesteld dat tussentijdse vervreemding van de fosfaatrechten, zonder toestemming van de verpachter, geen tekortkoming oplevert waardoor de verpachter de pachtovereenkomst kan opzeggen.
De verpachter kan mogelijk wel opzeggen als hij stelt en aannemelijk maakt dat de pachter aan het einde van de pachtperiode niet in staat zal zijn om de fosfaatrechten aan hem te leveren. De pachter kan een opzegging voorkomen door aannemelijk te maken dat hij in staat zal zijn om aan het einde van de pacht de fosfaatrechten (of de waarde daarvan) aan de verpachter te leveren.
In december 2020 heeft de rechtbank in een andere uitspraak geoordeeld dat de verpachter ook aanspraak heeft op de fosfaatrechten als:
- De pachter in het verleden, bij het aangaan van de pachtovereenkomst, het melkquotum heeft gekocht van de aftredende pachter/verpachter
- De pachtovereenkomst is geëindigd tussen 2 juli 2015 en 1 januari 2018
Laat je goed informeren
We merken in de praktijk dat verpachters de pachters benaderen om de kwestie fosfaatrechten en pacht af te dealen waarbij vastgelegd wordt dat de verpachter aanspraak maakt op de fosfaatrechten. Of dit verstandig is, hangt af van de feiten en omstandigheden. Laat je in ieder geval vooraf goed informeren door een jurist.
Meer weten?
Wil je meer weten over pacht en fosfaatrechten? En wat de regels zijn in jouw specifieke situatie? Neem dan contact op met een Countus-adviseur.
