Wat is doelsturing?
De term doelsturing wordt de afgelopen jaren steeds vaker genoemd als het gaat om de opgaves in de landbouw. Met name de VVD en BBB hebben hier de afgelopen jaren veel druk op gezet. Maar wat is doelsturing nu eigenlijk? Het betekent dat jij als ondernemer wordt afgerekend op haalbare bedrijfsspecifieke normen voor klimaat- en stikstofemissies.
Dit werkt anders dan middelensturing, iets wat we nu nog vaak tegenkomen. Denk aan kalenderlandbouw en verplichte maatregelen die aan alle type bedrijven en omgevingen worden opgelegd. Bij doelsturing worden de doelen een stuk specifieker, op regio- of bedrijfsniveau, omschreven en bepaal je zelf welke maatregel je inzet om het betreffende doel te bereiken.
Heb je een melkveebedrijf op zandgrond nabij een Natura 2000-gebied? Dan is de uitdaging voor jou heel anders dan voor een akkerbouwbedrijf op klei in de polder. Als ondernemer krijg je een beter stuur in handen waardoor je zélf mag bepalen hoe je jouw doelen het beste bereikt. Waar de één kiest voor innovatieve techniek, werkt de ander bijvoorbeeld meer met managementmaatregelen. Zolang je het doel met betrekking tot emissies en waterkwaliteit maar behaalt, maakt de systematiek niet uit.
Hoe doelsturing inzetten?
Om dit systeem goed te kunnen borgen, is het belangrijk om de doelen goed meetbaar en inzichtelijk te maken op bedrijfsniveau. Het ministerie is hiermee bezig. Enerzijds door bedrijfsemissies aan de hand van sensoren en metingen steeds beter te meten en anderzijds met behulp van een stoffenbalans waardoor, ook op bedrijfsniveau, de input en output van bijvoorbeeld stikstof kan worden gemonitord.
De uiteindelijke wens? Het bereik op de doelen van ondernemers mee laten wegen in vergunningsruimte, (GLB-)subsidies en invulling van wet- en regelgeving. Ook commerciële partijen als afnemers en financiers kijken met veel belangstelling naar deze systematiek waarbij boeren worden beloond als ze stappen maken op concrete doelen.
De mogelijke impact
Ondanks dat er waarschijnlijk nog wel een paar jaar nodig is om de systematiek volledig uit te werken, is er in verschillende projecten al een belangrijke aanzet gemaakt. Zo is er de KPI-K-systematiek waarin de WUR een voorstel heeft gedaan voor meetbare doelen.
Voor alle sectoren is CO2-uitstoot per kg product een belangrijk doel. Voor de akkerbouw is ook de milieubelasting GBM en het N-bodemoverschot een concreet doel. Belangrijk dus om rekening mee te houden.
Impact melkveehouderij
Hoe onze klanten in de melkveehouderij gaan scoren? Dat kunnen we op basis van de Kringloopwijzer 2023 alvast inschatten:
- RE van ruwvoer (onder de 160)
- CO2 eq uitstoot per kg melk (doel in 2030 is onder 575 CO2 eq/ kg melk)
RE van totale ruwvoer |
|
% onder 160 |
49% |
% onder 165 |
72% |
% onder 170 |
86% |
CO2eq/ kg melk |
|
% onder 950 |
76% |
% onder 850 |
45% |
% onder 750 |
6% |
Als we specifiek ingaan op het RE-gehalte van het rantsoen, zien we dat 49% van onze klanten op dit moment al aan het gestelde doel voldoet. Deze groep zou daarmee in de toekomst vergunningsruimte, rentekorting of de plus op de melkprijs kunnen realiseren. 28% van onze klanten zit nog boven de 165 gram RE per kg ds rantsoen. In een stelsel van doelsturing krijgt deze groep juist te maken met aanvullende regelgeving, beperkingen in vergunningsruimte of wordt er misschien gekort op het GLB.
Hoe anticiperen?
Als ondernemer heb je er belang bij om te bewegen op de indicatoren die gekozen worden bij doelsturing. En hoewel die specifieke indicatoren nog niet allemaal zijn vastgesteld, is de richting klip en klaar. Het draait om het beperken van emissies, voorkomen van verliezen en het op onderdelen verhogen van de efficiëntie van het bedrijfssysteem. Overigens draagt dit ook bij aan het financiële resultaat van jouw onderneming.
De systematiek is per definitie complex omdat veel indicatoren een rechtstreeks, en soms tegengesteld, verband met elkaar hebben. Als je bijvoorbeeld extra natuurland verkrijgt, pakt dat positief uit voor je ammoniak per hectare, maar negatief voor je CO2-uitstoot per kg melk. Daarom is het belangrijk inzicht te hebben in jouw scores. Zo kun je voelen hoe het is om te sturen op de doelen. Pas als je weet aan welke knoppen je kunt draaien en hoe die elkaar beïnvloeden, kun je je bedrijf in een systeem van doelsturing optimaal bewegen in de gewenste richting.
Meer weten?
Wil je meer weten over doelsturing en de verschillende knoppen waaraan je kunt draaien om ervoor te zorgen dat je jouw doelen behaalt? Neem contact op met je Countus-adviseur.