Kerstarrest van 24 december 2021
Vanaf 2017 schendt het box 3-stelsel het verdragsrechtelijke discriminatieverbod en eigendomsrecht als het forfaitaire rendement hoger is dan het werkelijke rendement. Dat oordeelde de Hoge Raad in het kersarrest van 2021. De Hoge Raad bood rechtsherstel door box 3 te heffen op basis van het werkelijke rendement.
Uitspraken Hoge Raad na kerstarrest
Om het rechtsherstel uit te voeren is voor 2017 tot en met 2022 de Wet rechtsherstel box 3 (hierna: Herstelwet) ingevoerd. Deze wet kent forfaits die het werkelijke rendement zo goed mogelijk benaderen. De vraag die in veel procedures en dus uiteindelijk ook bij de Hoge Raad voorlag, was of de Herstelwet vanwege die forfaits nog steeds het discriminatieverbod en eigendomsrecht schendt.
Naar aanleiding van die procedures oordeelde de Hoge Raad op 6 juni 2024 dat de Herstelwet nog steeds het discriminatieverbod en het eigendomsrecht schendt als het forfaitaire rendement hoger is dan het werkelijke rendement. In die gevallen moet naar het oordeel van de Hoge Raad rechtsherstel worden geboden. De belastingaanslag moet dan zo ver worden verminderd dat je alleen nog belasting in box 3 betaalt over het werkelijke rendement.
Let op!
De Hoge Raad oordeelt dat ditzelfde geldt voor de Overbruggingswet box 3 die vanaf 2023 geldt. Deze wet regelt, op bijna dezelfde wijze als de Herstelwet, de box 3-heffing vanaf 2023.
Maar wat is dan het werkelijke rendement?
Aan diverse rechters was al de vraag voorgelegd hoe het werkelijke rendement berekend moet worden. In de uitspraken van 6 juni 2024 geeft de Hoge Raad hiervoor een aantal regels.
Zo moet je voor de berekening van het werkelijke rendement het gehele vermogen in box 3 meenemen, dus ook de bank- en spaartegoeden. Het gaat daarbij niet alleen over het rendement op het vermogen op 1 januari. Het gaat om het rendement op het gehele vermogen gedurende het hele jaar.
Let op!
Het heffingvrije vermogen mag je niet in aftrek brengen.
Nominaal en (on)gerealiseerd
Bij de berekening van het werkelijke rendement gaat het om het nominale rendement, dus zonder rekening te houden met inflatie. Verder worden niet alleen de rechtstreekse voordelen uit vermogensbestanddelen betrokken in het werkelijke rendement (zoals rente, dividend en huur), maar ook de gerealiseerde én ongerealiseerde positieve en negatieve waardeveranderingen.
Bij de bepaling van het rendement in een jaar wordt tot slot geen rekening gehouden met positieve of negatieve rendementen in andere jaren. Er is dus geen mogelijkheid van verliesverrekening over de jaargrens heen.
Let op!
Kosten mogen niet in mindering komen op het rendement, met uitzondering van rente van schulden die tot het vermogen in box 3 behoren.
In principe geen rentevergoeding bij rechtsherstel
Heb je als belastingplichtige recht op rentevergoeding als je rechtsherstel en dus een teruggaaf voor box 3 krijgt? De Hoge Raad oordeelde dat dit in principe niet het geval is. Het kan alleen anders zijn als bij berekening van de wettelijke rente over de belastingvermindering, de wettelijke rente hoger is dan de belastingvermindering in box 3 zelf.
Kun je profiteren?
Of je daadwerkelijk kunt profiteren van het oordeel van de Hoge Raad staat niet zonder meer vast en is afhankelijk van veel factoren. Allereerst speelt bijvoorbeeld de vraag of jouw definitieve aanslag nog niet onherroepelijk vaststaat.
Daarnaast is van belang of je werkelijke rendement inderdaad lager is dan het forfaitaire rendement. De Hoge Raad heeft bepaald dat het niet relevant is hoeveel lager dit werkelijke rendement is. Houd er wel rekening mee dat je aan de hand van de feiten zelf zult moeten aantonen dat je werkelijke rendement lager is dan het forfaitaire rendement.
Let op!
Is je werkelijke rendement hoger dan het forfaitaire rendement? Dan verandert er niets voor jou. De uitspraak van de Hoge Raad kan dus niet tot een hogere aanslag leiden.
Hoe nu verder?
De Belastingdienst geeft op de website aan dat je voorlopig niets hoeft te doen. Als de uitspraak gevolgen heeft voor je box 3-inkomen, dan stuurt de Belastingdienst je later dit jaar een brief.
Het Ministerie van Financiën bestudeert de uitspraak en na een politieke beslissing hoort de Belastingdienst hoe zij het box 3-inkomen op een juiste manier kan berekenen. De Belastingdienst ontwikkelt op dit moment wel al een digitaal formulier ‘opgaaf werkelijk rendement’, waar je straks waarschijnlijk gebruik van kunt maken om het werkelijke rendement door te geven.
Meer duidelijkheid verwachten we pas in de loop van het jaar. Tot die tijd moeten we afwachten. We brengen je uiteraard op de hoogte als we meer weten.
Massaalbezwaarplusprocedure
Deze arresten staan los van de massaalbezwaarplusprocedures voor de jaren 2017-2020 voor belastingplichtigen die op of voor 24 december 2021 niet (tijdig) bezwaar hebben aangetekend tegen de aanslagen inkomstenbelasting.
De massaalbezwaarplusprocedures bevinden zich nog in een beginstadium. We weten dan ook nog niet hoe en wanneer de Hoge Raad in deze procedures zal oordelen. Dat kan nog maanden duren. Behoor je tot deze groep belastingplichtigen? Dan hoef je ook nog geen (nadere) actie te ondernemen.
Vragen over de box 3-heffing?
Meer weten over de uitspraak van de Hoge Raad of over de box 3-heffing? Neem contact op met onze specialisten. Zij helpen je graag verder.